Deprem varsayımında yüksek hassasiyet ve doğruluk sağlamak, bilim dünyası için uzun müddettir devam eden bir zorluk olmuştur. Lakin yapay zeka (AI), bu alandaki yeteneklerimizi geliştirmek için değerli bir araştırma konusu haline geldi. Yapay zeka, büyük sismik bilgi kümelerini tahlil edebilme yeteneği sayesinde insan analistlerinin gözden kaçırabileceği zelzele belirtilerini tanımlama potansiyeline sahip. Makine tahsili algoritmaları, araştırmacılara sarsıntı modellerini daha uygun manaya konusunda yardımcı olabilir.
DEPREM EVVELDEN VARSAYIM EDİLEBİLİR Mİ?
Bugün birtakım yapay zeka modelleri, jeolojik özellikleri ve evvelki sismik bilgileri inceleyerek sarsıntıları yüksek olasılıkla varsayım etmek için kullanılmaktadır. Bu modeller, muhakkak bölgelerde muhakkak bir vakit diliminde sarsıntı olma mümkünlüğünü hesaplar. Fakat bu kestirimler ekseriyetle çok genel olup kesin kestirimleri içermez.
Depremler, yerkabuğunun derinliklerindeki tektonik plakaların karmaşık hareketlerinden kaynaklandığı için kestirim etmek hayli güç. Bu süreç birçok değişkeni ve meçhullüğü içeriyor. Yapay zeka, sarsıntı datalarını tahlil ederek ve erken ihtar sistemlerini geliştirerek yararlı olabilir. Lakin zelzelenin kesin zamanlamasını, pozisyonunu ve büyüklüğünü yanlışsız bir biçimde iddia etmek hala büyük bir zorluk.
YÜZDE 70 DOĞRULUK İLE KESTİRİM EDİYOR
Interesting Engineering’in haberinde yer alan bilgilere nazaran umut verici bir gelişme yaşandı. Teksas Üniversitesi’nden (UT) araştırmacılar, yüzde 70 doğrulukla zelzeleleri iddia eden bir yapay zeka algoritmasını test ettiler. Denemeler Çin’de gerçekleştirildi ve bu sonuçlar, sarsıntıları varsayım etmek için sağlam bir yapay zeka sisteminin yakın gelecekte mümkün olabileceğine işaret ediyor.
Sistem, 14 sarsıntının yerini neredeyse tam olarak ve hakikat bir biçimde iddia etti. Sırf sekiz yanlış ikaz verdi ve bir sarsıntısı kaçırdı. Bu, zelzelelere karşı daha düzgün hazırlık yapılmasına yardımcı olabilir ve ekonomik ve insani kayıpları en aza indirebilir.
Araştırmacılar, bu yapay zeka modelini dünya genelinde sismik faaliyetin ağır olduğu bölgelerde test etmeyi planlıyor. Bu, modelin daha fazla data üzerinde eğitim alarak kestirim doğruluğunu artırmasına ve zelzelelerin pozisyon varsayımlarını iyileştirmesine yardımcı olacak. Bir sonraki adım olarak, yapay zeka Teksas’ta test edilecek ve Teksas Sismolojik Ağ Programı’nın (TexNet) bilgilerini kullanarak sarsıntı varsayımı yetenekleri daha da geliştirecek.
Yer bilimciler tarafından Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğu sık sık lisana getirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşanan büyük zelzelelerde resmi sayılara nazaran 109 bin 67 insan hayatını kaybetmiştir. Yeni yapay zeka sistemi sayesinde Türkiye’de zelzele felaketinin önüne geçilerek can kaybı önlenebilir.
