Adalet Bakanlığı’nın icra ve iflas dairelerine yönelik datalarına nazaran; 2022 yılında icra ve iflas dairelerindeki belge sayısı evvelki yıllardan devredenlerle birlikte toplam 33 milyon 275 bin 632’ye ulaştı. 2016-2022 devrinde, belge sayısındaki artış yüzde 27’yi buldu. Sayıştay’ın 2022 yılı SGK kontrol raporuna nazaran ise icra memuru başına düşen icra belge sayısı 5 bini aştı.
Sayıştay’ın raporunda, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İcra Daire Başkanlığından alınan bilgilere atıf yapılarak; 2016- 2022 yılları ortasında, yani 7 yılda icraya intikal ettirilen belge sayısı toplamının 6 milyon 255 bin 482’ye, alacak ölçüsünün da 112 milyar 413 milyon 996 bin 782 liraya ulaştığı belirtildi. SGK bu icra evraklarının yalnızca yüzde 38,33’ü yani 43 milyar 93 milyon 821 bin 221 lirasını tahsil edebildi.
Sayıştay raporunda; SGK’nın icra evrakının boyutuna avukat sayısının yetersiz kaldığına dikkat çekerek, icra memuru başına 17 vilayette 5 bin belge, 60 vilayette de icra memuru başına 2 bin belge düştüğü bilgisi yer aldı. Raporda, şu değerlendirmeler yapıldı:
“Alınan datalara nazaran 2014 yılında 1280 olan toplam icra memuru sayısı 2020 yılı sonu prestijiyle 1312 kişi olmakla bir arada 2022 yılı sonu prestijiyle 1284 kişidir. Vilayetler prestijiyle bakıldığında 17 vilayette icra memuru başına düşen evrak sayısı 5000 adetten fazla olmakla birlikte 69 vilayette icra memuru başına düşen ortalama belge sayısının 2.000’in üzerinde olduğu tespit edilmiştir. İcra memuru sayısının yetersiz olması, takip edilen belgelerin uzun müddet sonuçlandırılamamasına ve münasebetiyle icra yoluyla tahsil edilen alacak ölçüsünün düşük olmasına neden olmaktadır.”
SGK, yüzde 38’lik haciz oranıyla 7 yılda yalnızca 758 bin 168 adet mal ve 450 bin 406 gayrimenkul için haciz süreci başlatabildi. 7 yılda yalnızca 12 bin 264 gayrimenkulü ve 1449 malı satabildi. Sayıştay, icra sayısının ve satışın düşük olmasının sebebini ise şöyle açıkladı:
“Kurum alacaklarının garanti altına alınabilmesi için icra memurları tarafından borçlunun menkul ve gayrimenkulleri üzerinde haciz süreci uygulansa da satış kademesinde icra ünitelerinin dağınık yapılanmasının ve profesyonel bir biçimde icra satış ünitelerinin oluşturulmamasının icra tahsilat oranlarının düşük olmasında bir etken olduğu kıymetlendirilmektedir. Kaldı ki, bu süreci faal bir halde yürüten bir icra ünitesinin İstanbul vilayetinde kurulduğu görülmektedir. İcraya intikal ettirilen alacakların tahsilat oranlarının düşük olmasına neden olacak konular bulunmakla birlikte Kurum alacaklarının tahsilatlarının artırılması için yasal ve idari önlemlerin alınması gerekmektedir.”
1 MİLYONA YAKIN ARACA HACİZ İŞLEMİ
Sayıştay, SGK’nın haciz süreci başlattığı araç sayısını da açıkladı. Sayıştay’ın raporuna nazaran SGK 781 bin 956 araca haciz süreci başlattı. Bu haciz süreçlerinin sonucu raporda şöyle açıklandı:
“Kurumun ülke genelinde haciz süreci uygulamış olduğu araç listesinde 781 bin 956 adet araç bulunduğu ve bu araçların 692 bin 356 adedinde (yüzde 88,54) haciz şerhi, 55 bin 81 adedinde (yüzde 7,04) yakalama şerhinin bulunduğu ve 34 bin 519 adedinde (yüzde 4,42) satış şerhi yahut kesin satış şerhinin bulunduğu tespit edilmiştir. Hacizli araçlara yakalama şerhi konulmaması nedeniyle icraya intikal edilen Kurum alacaklarının tahsil edilmesinde hacizli araçların satışının oranı düşük kalmaktadır. Bu durumun temel nedeni, hacizli araçlara yakalama şerhi konulması sürecinde her vilayet müdürlüğünde farklı uygulamaların bulunması olarak bedellendirilmektedir. Lakin, haciz süreci uygulanan tüm araçlara yakalama şerhi konulması uygulamada pek mümkün olmamakla bir arada her araç için yakalama şerhi konulup sonrasında araç satış süreçlerine başlanılmasının Kurum alacaklarının tahsilatı için aktif bir yol olmadığı da açıktır.”
