Tüm dünyada kolon kanserine dikkat çekmek ve hastalık hakkında farkındalık oluşturmak üzere her yıl Mart ayı “Dünya Kolon Kanseri Farkındalık Ayı” olarak kabul ediliyor. Bu hastalık hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın anlattı.
Dünya Kolon Kanseri Farkındalık ayı nedeniyle, Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın ile bir söyleşi gerçekleştirildi. Sn.Yalçın hastalıkla ilgili pek çok bilgi paylaşırken, dikkat edilmesi gereken konuların da altını çizdi.
Kolon kanserinin erkeklerde akciğer ve prostat kanserlerinden, bayanlarda ise göğüs ve akciğer kanserlerinden sonra en sık görülen üçüncü kanser tipi olduğuna dikkat çeken Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın “Kolon kanseri Türkiye’de her yeni görülen 100 kanser olayının 9’unu oluşturmaktadır. Kolorektal kanserler, kanser vefatlarında de 3. Sırada yer alır. Bu kanser insanlarda yaklaşık ince barsak ile anus arsında yer alan sindirim ve boşaltım sistemimizin son 1,5-2 m2’lik kısmını oluşturan sindirim sistemimizin boşaltım ve sıvı emiliminden sorumlu olan kalın bağırsağın iç epitelinden köken alan bir kanser çeşididir. Bu kanserin 90’ı 40 yaşından sonra görülür. Erkeklerde bayanlara nazaran biraz daha fazla görülür. Klinik araştırmalarda ortalama 61 yaş civarında görüldüğü tespit edilse de, gerçek hayatta en sık görülme yaşına baktığımızda bu ortalama 70 yaş civarındadır.” dedi.
Kolon kanserinin en sık görünen tipinin kolon adeno kanser olduğunu vurgulayan Yalçın; “Kalın bağırsakta bilhassa dışkının ağırlaşmasıyla birlikte bu bölgede oluşan inflamasyon sonucu kolon kanseri gelişiyor. Evvel polipler oluşuyor ve çoğunlukla kolon kanserleri uzun yıllar içinde bu polipler tabanında gelişiyor. Oluşan polipler vakitle hücrelerin hal değiştirmesiyle kansere dönüşüyor. Bu ortalama 10 yıl kadar sürüyor. Bu nedenle şahıslarda kolonoskopiyle, polipleri erkenden tanımak, daha kanser gelişmeden polipektomiyle yok etmek mümkün oluyor. Polip tabanında kanser gelişmişse bile belirti vermeden yapılacak kolonoskopi ile erken teşhis ve daha aktif tedavi metotları uygulanabiliyor. Erken yakalanan hastalarada tedavi başarısı 90’lara kadar çıkabiliyor. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi çok ehemmiyet taşıyor” diye kelamlarına devam etti.
Türkiye’de erkeklerde daha sık rastlanıyor
Kolon kanseri sıklığının 70’li yaşlarda doruğa ulaştığını ve 80’li yaşlardan sonra ise bir ölçü azalma görülmeye başladığını söyleyen Sn.Yalçın; ”Son yıllarda erken yaşlarda bilhassa 35 yaş sonrası sol kolondaki kanserlerde artış var. Bunun sebebi yanlış beslenme, sigara kullanımı ve hareketsizlik olabilceği üzere, çağımızın getirdiği şimdi tam tespit edilmemiş risk faktörleri de kelam konusu olabilir. Mide, pankreas, yemek borusu ve karaciğer üzere kanserler de istatistiki olarak kıymetli olsa da sindirim sisteminin en sık gözüken kanseri kolon kanseridir” diyerek bu kanser çeşidinin ülkemizde de sık görüldüğüne dikkat çekti.
Fazla kilo hastalığa davetiye çıkarıyor
Hastalığa yakalanmada genetik faktörlerin ekseriyetle 5’in altında olduğunu söyleyen Sn.Yalçın; “Bu kanserle ilgili önlenebilir ve önlenemez birtakım risk faktörleri vardır. Önlenemez risk faktörünün başında yaşlanma gelir lakin bu kanserde daha çok çevresel faktörler bu hastalığı tetikler. Bilhassa bireyde adenomatöz polip mevcutsa ve büyüklüğü 1 cm’den fazlaysa, yani ilerlemiş polipler varsa riski artıyor. Bunun dışında fazla kilolu olmak yani obezite birinci sıralarda gelen bir risk faktörü. Göbek ve bel etrafının yağlanması bu hastalığa davetiye çıkarıyor. Çok yağlı beslenme yahut kalori bedeli yüksek, besin bedeli düşük besinleri fazla; lifli, posalı besinleri az tüketmek, meyve-sebze tüketmemek de risk faktörleri ortasındadır. Haftada 500 gramı aşan çok kırmızı et tüketimi de kolon kanseri oluşma riskini artırabilir. Sigara ve alkolün ise yeniden riski artırdığı biliniyor. Şeker hastalığının kolon kanseri ile alakası de araştırılmaktadır. Bunun dışında ülseratif kolit, Crohn hastalığı üzere inflamatuar bağırsak hastalıkları bu kansere yol açabiliyor. ” dedi.
Erken teşhis için hastalığın belirtilerini tanımak önemli
Prof. Dr. Şuayib Yalçın hastalığın belirtilerinden bahsederken “Genellikle bu kanserde erken evrede besbelli bir yakınma olmayabilir. Bu belirtiler ekseriyetle tümörün yer aldığı noktayla ilintilidir. Sağ kolon dediğimiz kalın bağırsağın başladığı yerde oluşan tümörlerde küçük ölçüde lakin uzun periyodik kan kaybına bağlı halsizlik, yorgunluk ve çarpıntı üzere durumlar kelam konusu olabilir. İleri yaşta ve erkeklerde demir eksikliği anemisi, dışkıda bâtın kan tespiti durumunda kesinlikle kolon kanseri ihtimali araştırılmalıdır. Sol kolonda ise dışkılama alışkanlığında değişiklikler olabilir ki bunlar hayli değerlidir. Ayrıyeten sol tarafta daha fazla karın ağrısı, gaz üzere yakınmalar, ağrılı dışkılama ve dışkıda kan gözükmesi üzere durumlar kelam mevzusudur. Rektum dediğimiz kalın barsağın bitimi olan bölgede gelişen tümörlerde ise ağrı ve makattan kanama sık olarak görülür. İleri evrede ise sarılık, karında şişlik, kilo kaybı üzere yakınmalar da kelam konusu olabiliyor” bilgilerini verdi.
50 yaş sonrası yılda 1 kere kolonoskopi yapılmalı
Hastaların dışkılama alışkanlığındaki değişikliklerin yanlışsız gözlemlenmesi ve erken teşhis için de en yanlışsız yolun kolonoskopi olduğunu belirten Prof. Yalçın “Kolonoskopiyle çok rahat teşhis konulabilir ve erken tedaviye geçilebilir. Bu nedenle bu uygulamadan çekinen bireyler için daha fazla farkındalık yaratabilmek ismine toplum olarak gayret sarf etmek gerekir. Tüm bireyler 50 yaşından başlayarak kolonoskopi yaptırmalı ve en az 10 yılda bir tekrarlamalıdır. Ayrıyeten, en az 2 yılda 1 dışkı testleriyle kan yahut eserlerinin olup olmadığı tespit edilebilir ve varsa gereği yapılabilir” dedi.
İlk 3 evrede cerrahi müdahale şart
Hastalığın birinci evrelerinde cerrahi müdahaleyi önerdiklerini söyleyen Sn.Yalçın; “Evre 4 olan hastalarda bile daha çok cerrahi müdahale olması için çalışıyoruz. Evresinden evresine değişmekle birlikte, evre 2 hastalıklarda ortalama 30 üzere, evre 3’te ise 40’ın üzerinde metastaz riski oluyor. O nedenle bu hastalara cerrahi sonrası dayanak tedavi için kemoterapi veriyoruz. Yeni geliştirilen birtakım moleküler testler ve birtakım yeni genetik testler sayesinde kimin ek kemoterapi alması gerektiğine daha rahat karar verebiliyoruz” biçiminde bilgi verdi. Hastaların kesinlikle bir tıbbi onkolog tarafından takip edilmesi, hayat uzunluğu takip ve denetim altında olması gerektiğinin altını çizerek, başarılı tedavilere karşın sonradan nüks ve metastazların görülebildiğini yahut bireylerde yine polip ve tümörler gelişebileceğini belirtti.
Fiziksel aktiviteyle riski en aza indirgemek mümkün
Söyleşinin sonunda, Sn.Yalçın; “Her yaşta fizikî aktivite kıymetli. Fizikî aktivite yalnızca kilo denetimini sağlamıyor, tıpkı vakitte tüm kanserlerden ve kalp damar hastalıklarından bizi koruyor. Bunun limitleri ve biçimleri bireyden bireye değişebilir alışılmış fakat kesinlikle fizikî aktivite yapmak gerekiyor. İkinci bahis, kilo denetimini sağlamak ve bel etrafını mümkün olduğunca azaltmak. Alkol ve sigaradan katiyen uzak durmak da çok değerli. Natürel ki çok kırmızı et ve yağlı besin tüketiminden kaçınmak gerekiyor. Bilhassa kırmızı et tüketiminin haftada ½ kiloyu aşmaması istikametinde klinik araştırmalar mevcut. Zerzevat meyve ve posalı besinlere yük vermek gerekiyor. Bunlar primer korunma için geçerli.” tabirleriyle hastalığa yakalanmamak için alınabilecek tedbirleri sıraladı. Kelamlarını “Klinik olarak ise; yılda 1 defa ya da 2 yılda 1 kere dışkıda kapalı kan baktırmak ve 50 yaşından sonra kolonoskopi yaptırmak da değerli bir erken teşhis prosedürüdür. Zira erken teşhiste hastalığın 100’e yakınını tedavi etmek mümkün olabiliyor” diyerek noktaladı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
