Domates ve domates eserleri dalında ihracatın yarıya yakınını oluşturan taze domates, yıla yüzde 23’lük ihracat artışıyla başladı.
Türkiye yıllık 14 milyon ton üretimle domates üretiminde dünyanın kıymetli ülkeleri ortasında yer alıyor.
Domates ve domatesten elde edilen sos, ketçap, domates suyu üzere eserler, Türk mutfağının vazgeçilmezi olması yanında değerli bir ihraç eseri olarak öne çıkıyor.
Türkiye, 2021 yılında domates ve domatesten yapılan eserlerin ihracatından, evvelki yıla nazaran yüzde 20 artışla 729 milyon dolar döviz geliri elde etti.
Taze domates ihracatı, bu alandaki toplam ihracatın yüzde 49,7’sini oluşturdu. Taze domatesten 2020 yılında 313 milyon dolar döviz sağlanırken, bu sayı 2021 yılında yüzde 16’lık artışla 363 milyon dolara ulaştı.
Taze domates 2022’ye de süratli başladı. Ocak 2022’de ihracat evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 23 artarak 43,6 milyon dolar oldu.
2021 yılı Ocak ayında 58 milyon dolar olan domates ve mamulleri ihracatı yüzde 43 artarak 2022 yılında 83 milyon dolar oldu.
Geçen yıl Türkiye 53 ülkeye taze domates ihraç etti. Rusya, 68 milyon dolarla taze domatese en fazla talep gelen ülke pozisyonunda bulunuyor. Bu ülkeyi 58 milyon dolarla Romanya ve 41 milyon dolarla Bulgaristan takip etti.
Domates ve domates eserleri ihracatında taze domatesin akabinde 208 milyon dolarla domates salçası geldi. Salça ihracatındaki artış yüzde 32 olarak kayıtlara geçti. Irak, 120 milyon dolarlık salça talebiyle birinci sırada. İkinci ülke ise 18 milyon dolarla İtalya oldu. Almanya, 11,5 milyon dolarlık taleple üçüncü sırada yer aldı. Türkiye 122 ülkeye salça ihracatı gerçekleştirdi.
Türkiye’nin kurutulmuş domates ihracatı 2021 yılında yüzde 17’lik yükselişle 97,3 milyon dolara çıktı. Dondurulmuş domates ihracatı yüzde 22’lik gelişimle 32 milyon dolardan, 39 milyon dolara ilerlerken, domates sosları ve ketçaplar 17 milyon dolarlık ihracat performansı ortaya koydu. Soyulmuş domates ihracatı 2,7 milyon dolar, domates suyu ihracatı da 2 milyon dolar ihracata katkı sağladı.
Rusya kotası dolmak üzere
Taze domates ihracatında en büyük ihraç pazarı Rusya’nın uyguladığı ihracat kotası uygulaması ihracatçıların Rusya pazarında gerçek performanslarını sergilemelerinin önüne geçiyor.
Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği Lideri Hayrettin Uçak, Türkiye’nin tarım potansiyelinin çok büyük olduğunu belirterek, domateste üretiminde dünyada 4. sırada yer aldığını söyledi.
Bu potansiyelin ihracata da yansıdığını aktaran Uçak, “Domates ve ketçap, kurutulmuş domates, salça, domates suyu üzere domates eserleri önemli ilgi görüyor. Sanayileştirilip katma kıymeti artan eserlere dönüşüyor. 2022 yılında domates ihracatında yüzde 20’lik artış hedefliyoruz. 2023 yılı için 1 milyar dolarlık ihracat amacımız var.” diye konuştu.
Uçak, Rusya’nın uyguladığı ihracat kotasının ihracatı olumsuz etkilediğini lisana getirerek, şunları kaydetti:
“Uçak krizinden bu yana domatesi kotalandırdılar. 50 bin tonla başlamıştı kota, şu anda 300 bin ton. Yaklaşık 296 bin ton ihracat gerçekleştirildi. 4 bin tona yakın bir kota boşluğumuz var. Yakın bir tarihte onu da doldurmuş olacağız. Taze domates ihracatında birinci sırada Rusya var. Kotanın kaldırılması halinde ihracatta artış olur. Kota kaldırılırsa ihracat katlanır. Kotanın kalkmaması hem ihracatçımızı hem üreticimizi üzecek. Ülkemize de döviz girdisi azalacak. Mevzu, Sayın Cumhurbaşkanımız ve yetkili bakanlıklarımızın bilgisi dahilinde. Onlar da gerekli teşebbüslerde bulunuyor. Umarım ki çözülür.”
Domates ve domates eserlerinde 2020-2021 ihracat sayıları şu biçimde;
2020 (Dolar) 2021 (Dolar)
Taze Domates 313.273.954 362.998.054
Soyulmuş Domates 1.180.815 2.758.434
Domates Salçası 157.228.600 208.015.832
Dondurulmuş Domates 32.037.648 39.306.540
Domates Sosları ve Ketçap 19.424.952 16.716.434
Domates Suyu 2.550.747 2.047.285
Kurutulmuş Domates 83.071.884 97.320.498
Toplam 608.768.603 729.163.081
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
