Gelir ve Ömür Şartları Araştırması 2021 yılı sonuçlarına ait gelir bilgileri, bir evvelki takvim yılı olan 2020 yılını referans almaktadır. Gelir hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.
Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 0,8 puan azalarak 46,7’ye düşerken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,2 puan artarak 6,1’e yükseldi.
Sıralı yüzde 20’lik kümeler prestijiyle yıllık muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı (), 2012-2021
Gini katsayısı 0,401 olarak kestirim edildi
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz etmektedir. En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,009 puan azalış ile 0,401 olarak kestirim edildi. Toplumun gelirden en fazla hisse alan 20’sinin elde ettiği gelirin en az hisse alan 20’sinin elde ettiği gelire oranı biçiminde hesaplanan P80/P20 oranı 8,0’dan 7,6’ya, gelirden en fazla hisse alan 10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan 10’unun elde ettiği gelire oranı formunda hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,6’dan 13,7’ye düştü.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran gelir dağılımı göstergeleri, 2012-2021
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 76 bin 733 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 10,6 artarak 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran 76 bin 733 TL oldu.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir evvelki yıla nazaran değişim, 2012-2021
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 37 bin 400 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir evvelki yıla nazaran 11,9 artarak 33 bin 428 TL’den 37 bin 400 TL’ye yükseldi.
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri ve bir evvelki yıla nazaran değişim, 2012-2021
En yüksek yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri tek kişilik hanelerde oldu
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 6 bin 585 TL artarak 49 bin 297 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarının yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu kıymet 38 bin 159 oldu. En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 29 bin 445 TL ile en az bir çekirdek aile ve başka bireylerden oluşan hanehalkları oldu.
Hanehalkı tipine nazaran yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2020, 2021
Toplam gelirden en yüksek hissesi 47,1 ile maaş ve fiyat geliri aldı
Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, 47,1 ile bir evvelki yıla nazaran birebir kalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı 23,9 ile evvelki yıla nazaran 2,1 puanlık artış gösteren toplumsal transfer geliri alırken üçüncü sırayı 17,5 ile evvelki yıla nazaran 0,2 puan azalan müteşebbis geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi bir evvelki yıla nazaran 2,5 puan artarak 23,4 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi 1,7 puan azalarak 90,0 olarak gerçekleşti.
Gelir cinslerine nazaran dağılım ve geçen yıla nazaran fark, 2020, 2021
En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 68 bin 229 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 68 bin 229 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 47 bin 326 TL, lise altı eğitimlilerde 35 bin 344 TL, bir okul bitirmeyenlerde 25 bin 911 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 19 bin 835 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış 18,2 ile okur-yazar olmayan, en düşük artış ise 7,6 ile lise altı eğitimli fertlerde oldu.
Eğitim durumuna nazaran yıllık ortalama temel iş gelirleri (TL), 2020, 2021
Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış 29,2 ile tarım bölümünde oldu
Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 51 bin 173 TL ile hizmet kesiminde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 32 bin 635 TL ile tarım dalında olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış 29,2 ile tarım bölümünde gözlenirken, bunu 11,2 ile hizmet dalı izledi. Öteki taraftan sanayi dalında 6,1, inşaat bölümünde ise 4,7 artış gözlendi.
Yıllık ortalama temel iş gelirleri ve geçen yıla nazaran değişim, 2020, 2021
En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 136 bin 280 TL ile patronların oldu
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 136 bin 280 TL, fiyatlı maaşlılarda 46 bin 846 TL, kendi hesabına çalışanlarda 37 bin 871 TL ve yevmiyelilerde 18 bin 006 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış 14,0 ile kendi hesabına çalışanlarda, en düşük artış ise 2,4 ile yevmiyelilerde oldu.
Esas işteki durumlarına nazaran yıllık ortalama temel iş gelirleri (TL), 2020, 2021
Göreli yoksulluk oranı 14,4 oldu
Toplumun genel seviyesine nazaran muhakkak bir hududun altında gelire sahip olan bireyler nispî manada fakir sayılmaktadır. Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran, yoksulluk oranı 2021 yılında 0,6 puan azalarak 14,4 oldu. Medyan gelirin 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan azalarak 21,3 olarak gerçekleşti.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran hesaplanan yoksulluk oranı (), 2012-2021
Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,4 puanlık azalış ile 8,5 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran ise yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,3 puanlık azalış ile 28,7 oldu.
Yoksulluk oranı en düşük haneler tek kişilik haneler oldu
Hanehalkı tipine nazaran muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hanehalklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 4,4 puan azalarak 6,5, çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalklarında ise 0,4 puan azalarak 9,1 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve öteki şahıslardan oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının 0,1 puan artarak 18,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının ise 0,3 puan azalarak 14,2 olduğu görüldü.
Hanehalkı tipine nazaran yoksulluk oranları (), 2020, 2021
Okur-yazar olmayanların 24,1’i, yükseköğretim mezunlarının ise 2,5’i fakir
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran; okur-yazar olmayan fertlerin 24,1’i, bir okul bitirmeyenlerin 24,4’ü, lise altı eğitimlilerin 13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise 7,5’i fakir olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise 2,5 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.
Eğitim durumuna nazaran yoksulluk oranı (), 2020, 2021
Maddi mahrumluk oranı 27,2 oldu
Finansal kahırda olma durumunu söz eden maddi mahrumluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve araba sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, konuttan uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve meskenin ısınma gereksinimini karşılayabilme durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtmaktadır.
Üstte belirtilen dokuz hususun en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan önemli maddi mahrumluk oranı; 2020 yılında 27,4 iken 2021 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak 27,2 olarak gerçekleşti.
Maddi mahrumluk oranı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2017-2021
Sürekli yoksulluk oranı 13,8 oldu
Dört yıllık panel data kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin 60’ına nazaran son yılda ve birebir vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsamaktadır. Buna nazaran, 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,1 puan artarak 13,8 oldu.
Sürekli yoksulluk oranı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2017-2021
Kendilerine ilişkin bir konutta yaşayanların oranı 57,5 oldu
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla nazaran 0,3 puan azalarak 2021 yılında 57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı 26,8, lojmanda oturanların oranı 1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise 14,6 oldu.
Konut sahipliği dağılımı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2020, 2021
Konutun izolasyonundan ötürü ısınamama en çok karşılaşılan konut ve etraf sorunu oldu
Kurumsal olmayan nüfusun 34,3’ü konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu, 33,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. sorunları yaşarken, 23,4’ü trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut öteki çevresel problemlerle karşılaştı.
Konut ve etraf sorunları (), 2020, 2021
Taksit ödemeleri yahut borçları olanların oranı 63,7 oldu
Geçen yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 5,4 puan artarak 63,7 oldu. Nüfusun 6,6’sına bu ödemeler yük getirmezken 23,0’ına çok yük getirdi. Hanelerin 60,8’i meskenden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, 38,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, 33,4’ü beklenmedik harcamaları, 20,5’i konutun ısınma muhtaçlığını, 62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Seçilmiş ömür şartları göstergeleri, 2020, 2021
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
