Ülkemizde en sık karşılaşılan kanser tipleri ortasında yer alan kolorektal kanserlerde hareketsiz ömür, sıhhatsiz beslenme alışkanlıkları ve genetik faktörler büyük rol oynuyor. Kimi durumlarda önlenmesi kolay, sistemli tarama testleriyle de erken tanısı mümkün olan kolorektal kanserler için her bireyin 45 yaşından sonra sistemli tarama testlerini yaptırması hayati kıymet taşıyor. Memorial Şişli Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. İlknur Erenler Bayraktar, kolorektal kanserler hakkında bilgi verdi.
En sık görülen kanserler ortasında yer alıyor
Cinsiyete nazaran bakıldığında erkeklerde akciğer ve prostat kanserinden sonra üçüncü en sık, bayanlarda ise göğüs kanserinden sonra ikinci en sık görülen kanser çeşidi olan kolorektal kanserler değerli bir sıhhat sıkıntısıdır. Kolorektal kanserler, tüm kanser ölümlerinin yüzde 8’inden sorumludur. Şayet bireylerin ailesinde 60 yaş öncesinde kolorektal kanser hikayesi ya da kanser riski yüksek polip hikayesi varsa bu şahısların kolorektal kanserler açısından daha yüksek riskli olduğu söylenebilir. Kalın bağırsağın yaklaşık 15 cm’lik alt kısmına rektum, 150 cm’lik üst kısmına kolon denmektedir. Kolorektal kanserler, kolon ve rektum kısmında gelişen kanserlerdir. Sorun kolonda başladıysa kolon kanseri, rektumda başladıysa rektum kanseri olarak isimlendirilmektedir. Ekseriyetle birçok kolorektal kanser, kalın bağırsağın iç yüzeyinde büyüyen polip ile başlar. Tüm polipler kansere dönüşmese de kimi polip çeşitleri vakitle kansere dönüşebilir.
İleri yaş büyük bir risk faktörü
Kolorektal kanserleri risk faktörlerini bilerek önlemek mümkün olabilmektedir. Örneğin yaş büyük bir risk faktörüdür. Kolorektal kanserler her yaşta görülebilir lakin birden fazla kolorektal kanser hastası 45 yaşın üzerindedir. Bu nedenle 45 yaş üstü bireylerin nizamlı olarak tarama testlerini yaptırması hayati değer taşır. Şayet kişinin ailesinde buna emsal bir hikaye varsa gelecekte kolorektal kanser olma riski daha yüksek olur. Ülseratif kolit ve Crohn hastalıkları kolorektal kanser riskini artıran bir başka etkendir.
Beslenme alışkanlıkları değer taşıyor
Beslenme alışkanlıkları da kolorektal kanserler üzerinde tesirlidir. Düşük lifli, yüksek yağlı diyetler kolon kanseri riskini artırırken; yüksek oranda kırmızı et ve işlenmiş et tüketen bireylerde kolorektal kanser gelişme mümkünlüğü yüksektir. Lifli beslenme, kabızlığın önlenmesi, kolesterolün düşürülmesi, sindirim sisteminin güzelleştirilmesinde kıymetli bir yere sahiptir. Bu sayede kolorektal kanserler başta olmak üzere birçok hastalıktan korunmak mümkündür. Tam tahıllı yiyecekler, mevsiminde yenen taze meyveler, tam tahıllı ekmek ve krakerler, enginar, mısır, ıspanak, brokoli, patates üzere sebzeler, kurutulmuş meyveler ve kuru baklagiller lif istikametinden varlıklı yiyeceklere örnektir. Bu yiyeceklere her öğünde yer vermek ve bol su tüketmek bağırsak sıhhati için epeyce kıymetli bir yere sahiptir. Bunun yanında hareketsiz ömür biçimi da kolorektal kanserler açısından risk oluşturmaktadır. Hareketsiz olan şahısların kolon kanseri geliştirme mümkünlüğü daha yüksektir. Nizamlı fizikî aktivite yapmak kolorektal kanseri riskini azaltabilir. Yanlış beslenme alışkanlıklarına ve hareketsiz yaşama bağlı gelişebilen diyabet ve insülin direnci de kolorektal kanser oluşmasına yer hazırlayabilir. Ayrıyeten obezite, sigara tüketimi, çok alkol tüketimi de kolerektal kanserin bir başka önemli risk faktörlerindendir.
Mide bulantısı varsa dikkat!
Kolorektal kanserler erken evrelerde belirti vermez. Belirti genelde tümör büyürse ya da etrafındaki dokulara yayılırsa çıkar. En bilindik kolorektal kanser belirtileri; kabızlık, ishal, bağırsak hareketinden sonra boş olmama hissi, rektal kanama, dışkıda kan, karın şişkinliği, karın ağrısı, rektal ağrı yahut basınç, karın yahut rektumda bir yumru, iştah azalması, mide bulantısı ya da kusma, anemi, tükenmişlik hissi, zayıflık, nedensiz kilo kaybı halinde sıralanabilmektedir. Şayet kanser bedenin farklı bölgelerine yayılmışsa; sarılık, nefes darlığı, kemik ağrısı üzere semptomlar oluşturabilir. Kolorektal kanserin teşhisi için hasta ayrıntılı biçimde muayene edilir. Bunun yanında kan ve dışkı testleri, signoidoskopi, kolonoskopi, proktoskopi üzere görüntüleme teknikleri kullanılabilir. Kimi durumlarda biyopsi yapılması gerekebilir. Biyopsi, bir doku örneğini inceleyen bir laboratuvar testidir.
Düzenli taramayla önlenebilir
Kolorektal kanseri önlemenin en uygun yolu nizamlı tarama yaptırmaktır. Kronik inflamatuar hastalıkları olanlar; crohn hastaları, ülseratif kolit hastaları ve ailede kanser ya da polip hikayesi olan hastalara sistemli kolonoskopik incelemeler yapılması gerekir. Bu sayede kanser gelişmeden risk öngörülebilmektedir. Toplumdaki tüm bireylerin altta yatan hastalıkları olamasa bile 50 yaşından sonra sistemli olarak taranmaları gerekmektedir. Bu emelle da birinci olarak kolonoskopik inceleme yapılıp şayet rastgele bir patoloji yoksa 10 yılda bir tekrarlanması önerilir.
Poliplerin kansere dönmesi 10 yılı bulabilir
Kolorektal kanser tarama testleri, hiçbir belirti olmasa bile kanser yahut kanser öncüsü olup olmadığına bakılmasını sağlar. Poliplerin kansere dönüşmesi 5 ila 10 yıl kadar sürebilir. Erken teşhis tedavinin muvaffakiyetinin artmasına yardımcı olur. Kolorektal kanseri önlemek için yüksek lifli ve sağlıklı beslenmek, antrenmanı hayata dahil etmek, sigara ve alkol kullanmamak ehemmiyet taşımaktadır. Kolorektal kanser olan bireylerde tedaviler çok seçeneklidir. Şayet erken evrede bir durum kelam mevzusuysa kolonoskopi ile kansere sebep olan polipler çıkarılabilir, endoskopik mukozal rezeksiyon ya da minimal invaziv cerrahiler tercih edilebilir. Daha ileri evre bir durum kelam hususuysa ileri bir cerrahi metot uygulanabilir. Bunların yanında tedavi için kemoterapi, radyoterapi, gayeye yönelik akıllı ilaç üzere seçenekler bulunmaktadır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
