Sık sık “tam da dilimin ucunda” ya da “şey” demeye başlatıyor!
Son günlerde en çok konuşulan hastalıklardan biri, ünlü oyuncu Bruce Willis’in artık aktörlüğü sürdüremeyecek olmasına yol açan Primer Progresif Afazi (PPA) hastalığı oldu. Çağın korkulan hastalığı demansın görece daha az görülen bir alt tipi olan Primer Progresif Afazi, beynin lisan işlevlerinden sorumlu alanlarındaki ilerleyici hasara bağlı olarak gelişiyor ve kişinin günlük hayat aktivitelerini etkiliyor. Acıbadem Üniversitesi Nöroloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Acıbadem Taksim Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Seçkin “En sık demansa yol açan hastalık Alzheimer hastalığı olduğundan ve Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtisi de unutkanlık olduğundan ötürü demans eşittir unutkanlık şeklinde genel bir algı kelam bahsidir. Meğer ki demansın tek belirtisi unutkanlık olmadığı üzere birtakım demans hastalarında bariz unutkanlık olmaksızın bilişsel etkilenme görülebiliyor. Lisan bozuklukları yani “afazi” de bu belirtilerden biri olabiliyor” diyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Seçkin, Primer Progresif yani ilerleyici Afazi hastalığının 3 değerli belirtisini anlattı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
- Dil ve bağlantı hünerlerinde bozulma!
Demans, bilişsel işlevlerde ilerleyici bozulma ile karakterize bir hastalıktır. Bilişsel işlevler deyince kast edilen bellek, dikkat, yürütücü fonksiyonlar (hesaplama, karar verme, muhakeme vb), görsel-mekansal fonksiyonlar (obje ve yüz tanıma, istikamet bulma vb) ve lisan işlevleridir. En sık demansa yol açan hastalık Alzheimer hastalığı olduğundan ve Alzheimer hastalığının en sık görülen belirtisi de unutkanlık olduğundan ötürü ‘demans eşittir unutkanlık’ üslubunda genel bir algı kelam bahsidir. Meğer ki demansın tek belirtisi unutkanlık olmadığı üzere birtakım demans hastalarında besbelli unutkanlık olmaksızın bilişsel etkilenme görülebilir. Lisan bozuklukları yani “afazi” de bu belirtilerden biri olabilir. Lisan bozukluğunun ön planda olduğu demans tipine Primer Progresif Afazi (PPA) ismi verilir. PPA hastalarında lisan ve bağlantı hünerlerinde bozulma ön plandadır.
- ‘Tam da dilimin ucunda’ ve ‘şey’ sözlerini sık kullanmaya başlama!
Bazı hastalarda konuşma akıcı üzere görünse de anlamsız sözler kullandıkları için söyledikleri anlaşılmaz. Bu hastalar duydukları yahut okudukları sözleri de anlamakta zorlanırlar. Örneğin; yemekte “ekmek ister misin” diye sorulduğunda “ekmek ne?” diye cevap verebilirler. Bir küme hastada ise besbelli manaya bozukluğu olmayabilir fakat bu hastalarda konuşma akıcılığı bozulmaya başlar, hatta dilbilgisi yanılgıları görülebilir. Adeta Türkçe’yi yeni öğrenen bir yabancı üzere konuşmaya başlayabilirler. Son yıllarda tanımlanan yeni bir hasta kümesinde ise manaya da dilbilgisi de korunduğu halde kelime-bulma zahmetinin ön planda olduğu gösterilmiştir. Bu hastalar bilhassa hastalığın erken periyotlarında söyleyecekleri sözler akıllarına gelmediğinde “tam da dilimin ucunda” diyebilirler yahut “şey” sözünü eskiye oranla daha sık kullanmaya başlayabilirler.
- Anksiyete ve duygudurum bozuklukları artıyor!
Nöroloji Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi “PPA hastalarında en çok lisan işlevleri etkilenir fakat hastalık ilerledikçe öteki bilişsel işlevleri da etkilemeye başlar. Yakın vakitte Cognitive and Behavioral Neurology Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmamızda; PPA hastalarındaki sözel bellek bozukluklarını gösterdik. Lakin birebir hasta kümesinde görsel bellek işlevleri korunmuştu. Bu da tipik Alzheimer hastalığı ile PPA’nın ayrıldığı bahislerden birisi. Hastalık ilerlese de PPA hastalarında görsel bellek işlevleri geç periyoda kadar korunabiliyor. Birtakım hastalarda bilhassa dikkat ve yürütücü fonksiyon bozuklukları gelişebiliyor. Bir diğer çalışmamızda ise; PPA hastalarında önemli seviyede anksiyete, ilgisizlik, kayıtsızlık ve sonluluk ile karakterize duygudurum bozuklukları olabileceğini gösterdik” diyor. Lisan ve bağlantı sorunlarının yanı sıra, hastalığın neden olduğu nöropsikiyatrik bozukluklar da afazi hastasına bakımveren aile bireyleri için önemli problemler oluşturabiliyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
