Şiddet, İşsizlik, Eğitimsizlik… Bayanların Meseleleri Katlanarak Artıyor
Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirilen “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Algısı Araştırması”nın 2022 sonuçları açıklandı. Saha çalışmaları Frekans Araştırma tarafından 23 vilayette gerçekleştirilen araştırmanın sonuçlarına nazaran “şiddet” hala bayanların toplumdaki en büyük sorunu!
Bu yıl sekizincisi gerçekleştirilen “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Algısı Araştırması”nın 2022 yılı sonuçları, 29 Mart 2022 Salı günü, araştırmayı gerçekleştiren Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mary Lou O’Neil ve Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Çarkoğlu’nun katıldığı bir basın toplantısıyla kamuoyuyla paylaşıldı.
2015’ten beri sistemli olarak yapılan araştırmanın saha çalışması, Frekans Araştırma tarafından Haziran-Temmuz 2021 ve Ocak-Şubat 2022 tarihleri ortasında gerçekleştirildi. Araştırma için 23 farklı vilayetteki 18 yaş ve üzeri, Türkiye kent nüfusu temsil eden 2499 kişiyle görüşüldü.
“KADINA ŞİDDET” SORUNU SÜRAT KESMİYOR
Geçtiğimiz yıllarda olduğu üzere bu yıl da iştirakçilerin “Kadınların toplumda yaşadığı en büyük problemler size nazaran nelerdir?” sorusuna en çok “şiddet” karşılığını verdi. Bu araştırma serisi başlatıldığından beri daima birinci sırada çıkan bu sorunun yıllar içindeki artışı da dikkat çekiyor: 2021-22’de erkeklere oranla daha fazla sayıda bayan bu sorunu listesinin en üst sırasına yerleştiriyor: Kadınların 70’i şiddeti birinci sırada belirtirken erkeklerin 63’ü de bayanların yaşadığı en büyük problemlerde birinci sıraya şiddeti koyuyor.
“Kadınların toplumda yaşadığı en büyük sorunlar” sıralamasında başkalarına nazaran çok büyük bir üstünlüğe sahip olan şiddet sıkıntısını, işsizlik (7), eğitimsizlik (5,4), sokakta baskı ve taciz (5,1), aile baskısı (4), kadın-erkek eşitsizliği (4) ve çevre-mahalle baskısı (2,4) takip ediyor.
Bireysel sorumluluklar kelam konusu olduğunda erkeklerin büyük bir kısmı bayana şiddet konusunda ferdî olarak üstlerine düşeni yaptıklarını düşünürken (77-78), bayanların büyük bir bölümü erkeklerin bu bahiste üstlerine düşeni yapmadıkları kanaatinde (62-56).
DEVLET KÂFİ TEDBİRLERİ ALMIYOR
“Sizce Türkiye Devleti bayanları şiddete karşı korumak için yeteri kadar tedbir alıyor mu?” sorusu karşısında iştirakçilerin devletin bayanlarını korumak için kâfi tedbir almadığı konusunda hemfikir olduğu gözlemleniyor (87). Erkeklerin 83’ü devletin kâfi tedbirleri almadığını düşünürken, bayanların devlet tarafından uygulanan tedbirleri erkeklere oranla daha da yetersiz bulduğu görülüyor (87).
İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış kararına takviyenin de düşün olduğu kaydediliyor. Bayanlar ortasında sözleşmeden çıkışı desteklememe oranı daha yüksek (54,8). İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış kararının kadınların geleceği için makûs olacağını düşünenler de çoğunluğu oluşturuyor (58).
AİLE İÇİ ŞİDDET, BOŞANMAK İÇİN YETERLİ
Araştırmanın sürdürüldüğü yıllar içinde aile için şiddetin boşanma için yeterli sebep olduğu, aile bütünlüğü yahut tertibi için gözardı edilecek bir öge olmadığı fikrine dayanak oranı artış gösterdi. 2016’da 63 olarak kaydedilen bu oranın 2022’de 77 olduğu görülüyor. Buna paralel olarak “Bir erkek ailesinin dirlik ve sistemi için vakit zaman şiddete başvurabilir,” diye düşünenlerin oranı yıllar içinde 14’ten 4’e geriliyor.
Bireylerin eğitim düzeyi arttıkça, şiddetin boşanma için kâfi sebep olduğu, aile bütünlüğü yahut sistemi için gözardı edilecek bir öge olmadığı kanısına takviye oranı da artıyor (İlkokul: 69, Lise: 73, Yüksekokul+: 77). Buna ilaveten “boşanmış bir bayanın iffetinin eski kocasını ilgilendirmediği” görüşü, tüm eğitim seviyelerinde 70’ün üstünde gözlemleniyor.
KÜRTAJ AYKIRISI TAVIRDA DÜŞÜŞ
Sıra bayanların kürtaj hakkına geldiğinde, kürtaj zıddı tavırların son iki yıldaki iştirakçi kümelerde azaldığı gözlemleniyor. “Kürtaj bayanın en temel haklarındandır, yasaklanamaz” diyenlerin oranı 2016’da 43,6 olarak kaydedilmişken 2021’de 56,2; 2022’de de 51,7 olarak kaydediliyor. Erkek ve bayan iştirakçiler bazında incelediğimizde de geçtiğimiz yıllar içerisinde “kürtajın bir hak olduğu ve yasaklanamayacağına” dair tavırda yükseliş olurken, “günah olduğu için yasaklanmalı” diyenlerde ise düşüş görülüyor.
SİYASETTE KADIN
Her ne kadar iştirakçiler ortasında erkeklerin yaklaşık 3’te biri, bayanların ise 4’te biri “Politika erkek işidir” görüşünde olsalar da siyasetçiler ortasından bayan sayısının artması talebine ve bayan hakları ile problemlerinin siyaset gündeminde önceliklendirilmesi konusuna hem bayan hem de erkek cephelerinden dayanak giderek yükseliyor. Siyasi partilerde daha fazla kadın görmek isteyenlerin oranı son iki yılda erkekler ortasında 60-67 olarak kaydedilirken bu oran bayanlar ortasında 79-77 olarak karşılık buluyor. İştirakçilerin yarıdan fazlası da kadın siyasetçilerin sayısındaki artışın, bayanların erkeklerle eşit kaidelere sahip olduklarının bir göstergesi olacağını düşünüyor.
KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ?
Peki Türkiye’de kadın-erkek eşitliğinden kelam etmek mümkün mü? Türkiye toplumunda şu anda bayanlar ve erkekler eşit hak ve imkânlara sahip mi? İştirakçilerin “Türkiye’de kadınların ve erkeklerin eşit hak ve imkânlara sahip olduğu” fikrine verdiği dayanak yıllar içinde hem bayan hem de erkekler ortasında düşüş göstermiş. Ülkemizde kadın-erkek eşitliğinin varlığını savunan erkeklerin oranı 2015’te 38 iken 2022’de bu oran 22’ye geriliyor. Birebir fikirdeki bayanların oranı da yıllar içerisinde 20’den 11’e düşüyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
